Tembang
macapat cacahe ana sewelas. Urut-urutan tembang macapat padha karo lelakoning manungsa
mulai saka bayi nganti tumekaning pati. Urut-urutan tembang macapat yaiku kaya
ing ngisor iki:
1. Maskumambang:
nggambaraké jabang bayi sing isih ana ing njero kandhutan ibuné, sing durung
kawruhan lanang utawa wadon, Tembung mas tegese durung weruh lanang utawa
wadon, lan tembung kumambang tegese uripé ngambang ing sajroning kandhutan
ibuné.
2. Mijil: tegese wis lair lan wis
cetha priya utawa wanita.
3. Sinom: tegese kanoman,
minangka kalodhangan sing paling wigati kanggoné wong anom supaya bisa ngangsu
kawruh sak akèh-akèhé.
4. Kinanthi: asale saka
tembung kanthi utawa nuntun kang ateges dituntun supaya bisa mlaku ngambah
panguripan ing alam ndonya.
5. Asmarandana: tegese rasa
tresna, tresna marang liyan (priya lan wanita utawa kosok baliné) kang kabèh
mau wis dadi kodrat Ilahi.
6. Gambuh: saka tembung
jumbuh/sarujuk kang tegese yèn wis jumbuh/sarujuk banjur digathukaké antarane
priya lan wanita sing padha nduwèni rasa tresna mau, ing pangangkah supaya
bisaa urip bebrayan.
7. Dhandhanggula:
nggambaraké uripé wong kang lagi seneng-senengé, apa kang digayuh wis bisa
kasembadan. Kelakon duwé sisihan/bojo, duwé anak, urip cukup kanggo sak
kulawarga. Mula kuwi wong kang lagi bungah/bombong atine, bisa diarani lagu
ndhandhanggula.
8. Durma: asale saka tembung
darma/wèwèh. Wong yen wis rumangsa kacukupan uripé, banjur tuwuh rasa welas
asih marang kadang mitra liyané kang lagi nandang kacintrakan, mula banjur
tuwuh rasa kepéngin darma/wèwèh marang sapadha-padha. Kabèh mau disengkuyung
uga saka piwulangé agama lan watak sosial manungsa.
9. Pangkur: asale saka tembung
mungkur kang ateges nyingkiri hawa nepsu angkara murka. Kang dipikir tansah
kepingin wèwèh marang sapadha-padha.
10. Megatruh: asale saka tembung megat roh utawa
pegat rohe/nyawane, awit wis titi wanciné katimbalan marak sowan mring Sing
Maha Kuwasa.
11. Pocung: Yen wis dadi layon/mayit banjur dibungkus mori putih
utawa dipocong sak durungé dikubur.
Kanggo mbédakaké siji lan sijiné guru gatra (baris), guru wilangan (suku kata)
lan guru lagu (bunyi suku kata terakhir setiap baris) saka tembang-tembang mau,
bisa ditata jroning tabel kaya ing ngisor iki:
Sekar Macapat
|
|||
1. Maskumambang
|
4
|
12, 6, 8,
8
|
i, a, i,
a,
|
2. Mijil
|
6
|
10, 6, 10,
10, 6, 6
|
i, o, e,
i, i ,u
|
3. Sinom
|
9
|
8, 8, 8,
8, 7, 8, 7, 8, 12
|
a, i, a,
i, i, u ,a ,i, a
|
4. Kinanthi
|
6
|
8, 8, 8,
8, 8, 8, 8
|
u, i, a,
i, a, i
|
5. Asmarandana
|
7
|
8, 8, 8,
8, 7, 8, 8
|
a, i, e,
a, a, u, a
|
6. Gambuh
|
5
|
7, 10, 12,
8, 8
|
u, u, i,
u, o
|
7. Dhandhanggula
|
10
|
10, 10, 8,
7, 9, 7, 6, 8, 12, 7
|
i, a, e,
u, i, a, u ,a ,i, a
|
8. Durma
|
7
|
12, 7, 6,
7, 8, 5, 7,
|
a, i, a,
a, i, a, i
|
9. Pangkur
|
7
|
8, 11, 8,
7, 12, 8, 8
|
a, i, u,
a, u, a, i
|
10. Megatruh
|
5
|
12, 8, 8,
8, 8
|
u, i, u,
i, a
|
11. Pucung
|
4
|
12, 6, 8,
12
|
u, a, i, a
|
1.
Maskumambang
Nadyan silih
bapa biyung kaki
nini
12-i
Sadulur
nyang
sanak
6-a
Kalamun
muruk tan
becik
8-i
Nora pantes
yen den
nuta
8-a
2. Mijil
Dipun nedya
prawira ing
batin
10-i
Nanging aja
katon
6-o
Asesana yen
durung
mangsane
10-e
Kekendelan
ja wani
manikis
10-i
Maweka ing
batin
6-i
Den samar
ing
semu
6-u
3. Sinom
Nulada laku
utama
8-a
Tumrape wong
tanah
Jawi
8-i
Wong agung
ing eksi
ganda
8-a
Panembahan
Senapati
8-i
Kepati
amarsudi
7-i
Sudane hawa
lan
nepsu
8-u
Pinepsu tapa
brata
7-a
Tanapi ing
siyang
ratri
8-i
Amemangun
karyen nak tyas ing sasama 12-a
4. Kinanthi
Padha gulang
ning
kalbu
7-u
Ing sasmita
amrih
lantip
8-i
Aja pijer
mangan
nendra
8-a
Kaprawiran
den
kaesti
8-i
Nesunen
sarira
nira
8-a
Sudanen
dhahar lan
guling
8-i
5.
Asmaradana
Padha
netepana
ugi
8-i
Kabeh paring
taesara
8-a
Terusna lair
batine
8-e
Shalat
limang wektu
uga
8-a
Tan kena
ditinggala
7-a
Sapa tinggal
dadi
gapuk
8-u
Yen
maksigremen neng
braja
8-a
6. Gambuh
Sekar gambuh
ping
catur
7-u
Kang cinatur
polah kang
kelantur
10-u
Tanpa tutur
katula-tula
katali
12-i
Kedaluwarsa
katutuk
8-u
Kepatuk pan
dadi
awon
8-o
7.
Dhandhanggula
Ana kidung
rumeksa ing
wengi
10-i
Teguh ayu
luputa ing lara
10-a
Luput ing
bilahi
kabeh
8-e
Jin setan
datan
purun
7-u
Paneluhan
tan ana
wani
9-i
Miwah
panggawe
ala
7-a
Gunane wong
luput
6-u
Geni
atemahan
tirta
8-a
Maling arga
tan ana ngarah mring kami 12-i
Nujun duduk
pan
sirna
7-a
8. Durma
Wringin
sungsang wayah ira
tumaruna 12-a
Ngaudi awak
mami
7-i
Lan dinut
ing
bala
6-a
Pinacak
kekembaran
7-a
Pepitu jajar
maripit
8-i
Asri yen
siyang
5-a
Angker
kalane
wengi
7-i
9. Pangkur
Mingkar
mingkuring
angkara
8-a
Akarana
karnaning mardi
siwi
11-i
Sinawung
resmining
kidung
8-u
Sinuba
sinukarta
7-a
Mrih
kretarta pakartining ngilmu luhung
12-u
Kang tumrap
neng tanah
Jawa
8-a
Agama
agemiming
aji
8-i
10. Megatruh
Kang rahayu
budine aja
takabur
12-u
Aja dumeh
yen den
siwi
8-i
Aja dumeh
yen
gemunggung
8-u
Aja dumeh
den
wedeni
8-i
Aja dumeh
yen den
raya
8-a
11. Pocung
Ngilmu iku
kalakone kanthi
laku
12-u
Wekase lawan
kas
6-a
Tegese kas
nyantosani
8-i
Setya budya
panetesing dur
angkara
12-a
Sumber:
http://woyowoyoooooo.blogspot.com/p/tugas-sekolah.html
Tidak ada komentar:
Posting Komentar